بیان الادیان (کتاب)بیان الادیان از آثار ابو المعالی محمد حسین علوی است که در سال ۴۸۵ ه ق به زبان فارسی تالیف شده و ظاهرا قدیم‌ترین اثری است که در موضوع ملل و نحل و آراء و دیانات به زبان فارسی نوشته شده است، و امروزه فقط یک نسخه ناقص از آن در کتابخانه ملی پاریس موجود است. ۱ - محتوادر این متن کهن منثور پارسی، حادثه شگرف غدیر ، بازتاب نسبتا در خوری پیدا کرده و از امام حسن و امام حسین علیه‌السّلام نیز به مناسبت یاد شده است که ما برای پرهیز از دامنه دار شدن رشته سخن، متن عربی آن را حذف کرده‌ایم: ... این خبر از رسول- صلی الله علیه و سلم- به چند طریق آمده است ولیکن برین گونه مرا سماع بود که به اسناد آوردم و لفظ روایت کردم و از همه طریق‌ها این مستوفی تر و نیکوتر است و از بهر تبرک آن را به تازی روایت کردم، اکنون تفسیر او به شرح پارسی بگویم تا معلوم گردد: جعفر صادق - رضی الله عنه- به اسناد از پدران خود روایت کرد از امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب- کرم الله وجهه- که او گفت: ما در سفری با رسول- صلواة الله علیه- بودیم و به منزلی بر سر غدیری فرو آمدیم که آن را غدیر خم خواندندی، پیامبر- صلواة الله علیه- ناگاه به گرمگاه بیرون آمد و فرمود تا بانگ کردند: الصلوة جامعه چنان عادت داشتی هر گاه که خواستی تا یاران جمع شوند و وحی گزارد یا تدبیری کند بانگ فرمودی کردن الصلوة جامعه یاران جمله شدند و پیامبر- صلواة الله علیه- بر بالایی شد و گویند از جامعه‌های شتر منبری ساختند. پیامبر- صلواة الله علیه- بر آنجا ایستاد و دست من بگرفت، پس گفت: خدای تعالی خلق را بیافرید از درختان پراکنده، و مرا و علی را از یک درخت آفرید و من اصل درختم و علی فرع آن درخت و حسن و حسین میوه آن درختند و شیعه ما شاخ و برگ آن درخت. هر که دست در شاخی زند از آن شاخها نجات یابد و هر که تخلف کرد هلاک شد. پس گفت: نه من به شما و به همه مسلمانان اولیترم از نفس ایشان بدیشان؟ یاران گفتند: آری، پس گفت: هر کرا من مولی‌ام، علی نیز مولای آن کس است. آن گاه دعا کرد و گفت: یا رب! دوستار باش آن کس را که به موالات او بگوید و دشمن باش کسی را که او را دشمن دارد... و امت من پس از من هفتاد و سه فرقه شوند، هفتاد و دو هالکان باشند و یک فرقه از رستگان... آن گاه گفت: من می‌روم و دو چیز در میان شما می‌گذارم: [ ۲ - منبعپژوهشی در مقتل های فارسی، برگرفته از مقاله «بیان الادیان (کتاب)». |